Thông qua công tác kiếm sát theo thủ tục giám đốc thẩm vụ án “Tranh chấp hợp đồng tín dụng" giữa nguyên đơn Ngân hàng Thương mại cổ phần Bưu điện Liên Việt và bị đơn bà Phạm Lệ Tuyết và ông Phạm Khánh Dư, Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm đã có nhiều vi phạm nghiêm trọng dẫn đến việc áp dụng pháp luật để giải quyết vụ án không đúng, cụ thể như sau:
1. Nội dung vụ án và quyết định của bản án sơ thẩm, phúc thẩm
Ngân hàng Thương mại cổ phần Bưu điện Liên Việt chi nhánh HG ký Hợp đồng tín dụng số 479/TDH/2017 ngày 31/3/2017 cho bà Phạm Lệ Tuyết vay 250.000.000 đồng, thời hạn 60 tháng, hai bên thỏa thuận là 12%/năm. Để đảm bảo khoản vay bà Tuyết viết giấy cam kết đồng trách nhiệm trả nợ có chữ ký của ông Phạm Khánh Dư nên ngân hàng đã giải ngân đủ cho bà Tuyết đủ số tiền trên. Quá trình thực hiện hợp đồng, bà Tuyết đã thanh toán cho ngân hàng số tiền 45.870.000 đồng và lãi. Kể từ ngày 26/3/2018, bà Tuyết không thực hiện việc trả nợ nên ngân hàng đã khởi kiện yêu cầu bà Tuyết và ông Dư cùng có trách nhiệm trả nợ theo hợp đồng đã ký. Sau xét xử sơ thẩm, ông Phạm Khánh Dư kháng cáo không chấp nhận quyết định của bản án sơ thẩm.
Bản án dân sự phúc thẩm số 02/2020/DS-PT ngày 19/3/2020 của Tòa án nhân dân tỉnh HG quyết định: Không chấp nhận kháng cáo của ông Dư, giữ nguyên bản án sơ thẩm: Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của Ngân hàng Liên Việt - Chi nhánh HG về việc yêu cầu bà Tuyết và ông Dư phải thanh toán toàn bộ số nợ gốc và lãi suất theo Hợp đồng tín dụng số 479/TDH/2017 ngày 31/3/2017. Buộc bà Tuyết và ông Dư liên đới chịu trách nhiệm trả cho ngân hàng tổng số tiền tính đến ngày 26/9/2019 là 252.792.579 đồng; trong đó nợ gốc là 204.130.000 đồng, lãi dự thu là 34.229.926 đồng, lãi phạt dự thu là 2.775.676 đồng, lãi phạt dự thu gốc là 11.656.977 đồng.
Trên cơ sở báo cáo của VKSND tỉnh HG và đơn đề nghị giám đốc thẩm của ông Phạm Khánh Dư đối với Bản án phúc thẩm nêu trên của TAND tỉnh HG, ngày 14/7/2020, Viện trưởng VKSND cấp cao tại Hà Nội ban hành Quyết định kháng nghị số 22/2020/KNGĐT-VC1-DS theo hướng hủy Bản án dân sự phúc thẩm số 02/2020/DS-PT ngày 19/3/2020 của Tòa án nhân dân tỉnh HG và Bản án dân sự sơ thẩm số 10/2019/DS-ST ngày 26/9/2019 của Tòa án nhân dân thành phố HG, tỉnh HG. Giao hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân thành phố HG giải quyết lại theo quy định của pháp luật.
2. Những nội dung cần rút kinh nghiệm
2.1 Vi phạm trong việc thẩm định người đồng trách nhiệm trả nợ
Khi lập hồ sơ vay vốn, cán bộ ngân hàng không tiến hành xác minh, thẩm định lý lịch của ông Phạm Khánh Dư và bà Phạm Lệ Tuyết để xác định rõ là anh em ruột hay không; chỉ căn cứ vào giấy cam kết đồng trách nhiệm trả nợ và điện thoại hỏi qua về quan hệ để giải ngân cho bà Tuyết vay 250 triệu đông.
Việc làm trên của Ngân hàng Thương mại cổ phần Bưu điện Liên Việt chi nhành HG là vi phạm mục 3.2, Điều 3 của Quy định số 53/2017/QĐ- LienVietPostBank ngày 04/01/2017 “Người đồng trách nhiệm trả nợ phải là bố/mẹ ruột, vợ/chồng, con ruột, anh chị em ruột của Khách hàng có cùng trách nhiệm trả nợ trên Hồ sơ vay vốn của Khách hàng “
Quá trình giải quyết vụ án ngân hàng cũng đã xác định tại đơn đề nghị ngày 25/02/2020, ông Dư không phải là anh ruột của bà Tuyết. Do vậy, ông Dư không thể là người đồng trách nhiệm trả nợ khoản vay, lãi do bà Tuyết vay của ngân hàng.
2.2 Đánh giá chứng cứ của tòa án sơ thẩm và phúc thẩm
Mặc dù, Ngân hàng Thương mại cổ phần Bưu điện Liên Việt vi phạm không thẩm định người đồng trách nhiệm khoản vay không có mối quan hệ anh em ruột, ông Dư không phải chịu trách nhiệm trả nợ ngân hàng.
Tuy nhiên, Bản án sơ thẩm và phúc thẩm đánh giá chứng cứ không khách quan, chính xác nên đã buộc ông Dư phải liên đới cùng bà Tuyết trả nợ ngân hàng số tiền 252.792.579 đồng là không đúng, trái quy định của pháp luật, xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của ông Phạm Khánh Dư.
Những vi phạm nêu trên của Bản án sơ thẩm và phúc thẩm vi phạm nghiêm trọng về đánh giá chứng cứ, không khách quan, toàn diện. Vì vậy, tại Quyết định giám đốc thẩm số 65/2020/DS-GĐT ngày 28/9/2020 của Ủy ban thẩm phán TAND cấp cao tại Hà Nội chấp nhận kháng nghị giám đốc thẩm của Viện trưởng VKSNDCC tại Hà Nội, hủy Bản án dân sự phúc thẩm số 02/2020/DS-PT của TAND tỉnh HG và Bản án dân sự sơ thẩm số 10/2019/DS-ST ngày 26/9/2019 của TAND thành phố HG, tỉnh HG để giải quyết lại theo quy định của pháp luật.
Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Hà Nội thấy cần thiết nêu ra để cùng tham khảo, rút kinh nghiệm trong quá trình giải quyết vụ án cùng loại để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát./.