Việc bà Tân và ông Thắng thỏa thuận trả nợ thay cho Công ty TNHH sản xuất nhựa V theo phạm vi tài sản đảm bảo tại Ngân hàng thì ông Thắng được toàn quyền sở hữu, sử dụng nhà đất tại số 216 đường Nguyễn Thị Minh Khai là nhằm tẩu tán tài sản, trốn tránh nghĩa vụ trả nợ của bà Tân cho bà Hợi. Do vậy Tòa án cấp sơ thẩm công nhận sự thỏa thuận này của ông Thắng và bà Tân là không đúng và đã gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của bà Hợi.
1. Tóm tắt nội dung vụ án
Tại Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 01/2017/QĐST- HNGĐ ngày 20/7/2017, Tòa án nhân dân thành phố B đã quyết định:
Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự cụ thể như sau:
Ông Trương Đức Thắng được toàn quyền sở hữu, sử dụng nhà, đất tại số 216 đường Nguyễn Thị Minh Khai, phường Hoàng Văn Thụ, thành phố B theo biên bản thỏa thuận ngày 20/4/2014 và ngày 26/02/2015. Đất đã được UBND thành phố B cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 24/01/2007.
Ông Thắng có trách nhiệm trả nợ thay khoản nợ của Công ty TNHH sản xuất nhựa V theo phạm vi tài sản đảm bảo tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam - Chi nhánh thành phố B.
Khi quyết định có hiệu lực pháp luật, ngày 15/6/2018, bà Nguyễn Thị Hợi là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án có đơn đề nghị xem xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm.
Ngày 22/4/2019, Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm quyết định nêu trên.
2. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
Tại Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 01/2015/QĐST ngày 05/01/2015, Tòa án nhân dân thành phố B đã quyết định công nhận sự thỏa thuận giữa nguyên đơn là bà Nguyễn Thị Hợi và bị đơn là bà Nguyễn Thị Tân, theo đó bà Tân cam kết từ ngày 01/3/2015 đến ngày 01/6/2018 sẽ trả cho bà Hợi số tiền đã vay là 400.000.000 đồng. Do bà Tân không thực hiện nghĩa vụ trả nợ như cam kết, bà Hợi đã yêu cầu Chi cục thi hành án dân sự thành phố B thi hành án đối với quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự nêu trên. Quá trình thi hành án, bà Tân mới trả được cho bà Hợi 70.000.000 đồng, còn phải trả 330.000.000 đồng và khoản lãi suất chậm thi hành án.
Theo xác minh của Chi cục thi hành án dân sự thành phố B thì bà Tân không còn tài sản riêng có giá trị để thực hiện nghĩa vụ thi hành án, mà chỉ còn khối tài sản chung với ông Thắng là 1/2 giá trị quyền sử dụng đất cùng các tài sản gắn liền với đất tại số 216 đường Nguyễn Thị Minh Khai, phường Hoàng Văn Thụ, thành phố B, đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên ông Thắng. Tại Thông báo về việc chia tài sản chung ngày 03/4/2017, Chi cục thi hành án dân sự thành phố B yêu cầu ông Thắng và bà Tân tự chia tài sản chung hoặc yêu cầu Tòa án chia tài sản chung để thi hành án cho bà Hợi.
Theo Biên bản về việc xác minh hiện trạng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất lập ngày 26/5/2017 với sự có mặt của Chấp hành viên Chi cục thi hành án dân sự thành phố B cùng đại diện của các cơ quan hữu quan, bà Tân và ông Thắng thống nhất xác định đất cùng các tài sản trên đất tại số 216 đường Nguyễn Thị Minh Khai, phường Hoàng Văn Thụ, thành phố B là tài sản chung của ông Thắng và bà Tân có tổng trị giá trị là 3.800.000.000 đồng.
Ngày 14/6/2017, ông Thắng khởi kiện yêu cầu Tòa án chia tài sản chung là nhà đất tại số 216 đường Nguyễn Thị Minh Khai, phường Hoàng Văn Thụ, thành phố B. Quá trình giải quyết vụ án xác định:
Ngày 24/2/2012, ông Thắng và bà Tân thế chấp nhà đất trên cho Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam-Chi nhánh thành phố B để bảo lãnh cho Công ty TNHH nhựa V (do bà Tân là người đại diện theo theo pháp luật) vay số tiền là 2.600.000.000 đồng. Theo tài liệu Ngân hàng cung cấp: Tính đến ngày 13/7/2017, tổng số tiền ông Thắng và bà Tân phải trả theo phạm vi bảo đảm tài sản là 3.522.281.251 đồng; ông Thắng đã trả thay được 1.250.000.000 đồng; tính từ ngày vay đến ngày 28/6/2017, theo phạm vi nghĩa vụ đảm bảo tài sản thì số tiền còn phải trả 2.272.281.251 đồng (tiền gốc là 1.350.000.000 đồng, lãi là 922.281.251 đồng). Tuy nhiên, ông Thắng và bà Tân không khai cho Tòa án biết việc bà Tân đang phải thực hiện nghĩa vụ trả nợ cho bà Hợi số tiền đã vay là 400.000.000 đồng theo Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 01/2015/QĐST-DS ngày 05/01/2015 của Tòa án nhân dân thành phố B.
Việc bà Tân và ông Thắng thỏa thuận sau khi ông Thắng trả nợ thay cho Công ty TNHH sản xuất nhựa V theo phạm vi tài sản đảm bảo tại Ngân hàng thì ông Thắng được toàn quyền sở hữu, sử dụng nhà đất tại số 216 đường Nguyễn Thị Minh Khai là nhằm tẩu tán tài sản, trốn tránh nghĩa vụ trả nợ của bà Tân cho bà Hợi. Do vậy Tòa án cấp sơ thẩm công nhận sự thỏa thuận này của ông Thắng và bà Tân là không đúng và đã gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của bà Hợi.
Do Quyết định của Tòa án nhân dân cấp sơ thẩm có những vi phạm như đã nêu trên nên ủy ban thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội đã hủy toàn bộ Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 01/2017/QĐST-HNGĐ ngày 20/7/2017 của Tòa án nhân dân thành phố B, giao hồ sơ để Tòa án cấp sơ thẩm xét xử sơ thẩm lại theo hướng phải đưa bà Nguyễn Thị Hợi tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong quá trình giải quyết vụ án để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các bên đương sự.
Để tăng cường kỹ năng nhận diện, phát hiện vi phạm, nâng cao chất lượng kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự nói chung và giải quyết việc phân chia tài sản chung trong các vụ án hôn nhân gia đình nói riêng, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Hà Nội thông báo dạng vi phạm đã phát hiện để các đơn vị trong toàn ngành cùng tham khảo và rút kinh nghiệm./.